SAKURA VÀ HANAMI - Vũ Đăng Khuê

Sakura và Hanami!
Vũ Đăng Khuê


Nói sao cho hết cái đẹp, cái thơ, cái tình của đất nước này được nhỉ khi Đông tàn Xuân đến? Trời thì trong xanh, gió thì mát lành, mà hoa thì tưng bừng nở. Mấy hôm nay, Các chuyên viên khí tượng Tokyo khi ”xét nghiệm” các nụ hoa mới chớm đã “hùng hồn” tuyên bố: Năm nay, 24 tháng 3 là ngày “khai hoa 開花」 và nụ sẽ nở ra 6 cánh, “29 tháng 3 là “mankai 満開” và sau đó sẽ từ từ nở rộ tại các địa điểm khác. Bạn ta nếu đã lên kế hoạch du hí xứ Phù Tang vào mùa này, thì đừng có “dại” mà bỏ qua 3 cái điều sảng khoái mà tôi đã từng nhắc trong bài viết mấy ngày trước nhé.

Hôm nay, tôi xin đi sâu vào 1 trong 3 chi tiết đó, dưới sự “hiệp lực” tối đa của các bác AI, vì qua đó tôi lại được biết thêm vô số điều tôi  chỉ đươc nghe mà… không hoặc chưa biết rõ!

Bạn ta chưa hanami? tức là chưa ngắm hoa anh đào? Giời ạ! “mottai nai” (phí quá), chuyến du hí của bạn ta sẽ thiếu hẳn một nửa cái thú vị huyền bí bên kia. Mùa xuân ở đất nước mặt trời mọc “chúng tôi” không chỉ là thời điểm thiên nhiên bừng tỉnh mà còn là dịp để con người hòa mình vào vẻ đẹp mong manh của sakura – loài hoa “sớm nở tối tàn” đã trở thành linh hồn của văn hóa Nhật. Hanami không chỉ là một sinh hoạt thường niên, mà còn là cách để cảm nhận trọn vẹn tinh thần Nhật Bản, nơi vẻ đẹp dù chỉ thoáng qua được trân trọng hơn bao giờ hết. Từ lâu đã trở thành một biểu tượng văn hóa không thể tách rời khỏi đất nước này. Với vẻ đẹp tinh khôi, mong manh nhưng cũng đầy sức sống, sakura không chỉ là một loài hoa mà còn là hình ảnh đại diện cho triết lý sống của người Nhật. Hiện nay, có rất, rất nhiều giống hoa anh đào khác nhau tại Nhật Bản, từ những loại hoang dã mọc trên núi đến các giống được lai tạo để tô điểm cho cái xứ đầt chật người đông này. Dưới đây là một số loại hoa anh đào nổi bật:

1.         Somei Yoshino: Đây là giống hoa anh đào phổ biến nhất tại Nhật Bản, được trồng rộng rãi ở khắp các thành phố, công viên và dọc theo các con sông. Somei Yoshino có màu hồng nhạt, gồm năm hay 6 cánh, thường nở đồng loạt vào cuối tháng 3 hoặc đầu tháng 4. Khi nở rộ, cả cây như được bao phủ bởi một lớp mây hồng, nhưng chỉ sau khoảng một tuần, cánh hoa bắt đầu rơi tơi tả, tạo nên những cơn “mưa hoa” đẹp đến não lòng. Chính sự ngắn ngủi này đã khiến Somei Yoshino trở thành hình ảnh tiêu biểu cho vẻ đẹp vô thường.

2.         Yamazakura: Không giống với Somei Yoshino, Yamazakura là một giống hoa anh đào hoang dã, thường mọc tự nhiên trên các sườn núi hoặc rừng sâu. Hoa có màu hồng đậm hơn, nở cùng lúc với những chiếc lá non màu xanh hoặc đỏ nhạt, tạo nên một sự hòa quyện màu sắc độc đáo giữa hoa và lá. Yamazakura thường được yêu thích bởi vẻ đẹp tự nhiên, mộc mạc, ít chịu sự can thiệp của con người.

3.         Shidarezakura: Được gọi là "anh đào rủ", Shidarezakura gây ấn tượng với những cành dài buông thõng xuống như những dòng thác hoa. Hoa của giống này thường nhỏ, màu hồng nhạt hoặc trắng, mang lại cảm giác thanh thoát và nhẹ nhàng. Những cây Shidarezakura lâu năm, đặc biệt ở các ngôi chùa cổ như chùa Miharu Takizakura ở Fukushima, thường được coi là báu vật thiên nhiên, thu hút hàng nghìn du khách mỗi mùa xuân.

4.         Kanzan: Đây là một giống hoa anh đào thuộc nhóm “hoa kép”, với mỗi bông hoa có từ 20 đến 50 cánh xếp chồng lên nhau, tạo nên vẻ ngoài rực rỡ và đầy đặn. Màu hồng đậm của Kanzan nổi bật giữa không gian, khiến nó thường được trồng ở các địa điểm công cộng như công viên Maruyama ở Kyoto hay dọc các con đường lớn để làm tăng thêm vẻ lộng lẫy cho mùa hanami.

5.         Kawazu-zakura: Khác với các giống trên, Kawazu-zakura nở sớm hơn, thường vào cuối tháng 2 hoặc đầu tháng 3, báo hiệu mùa xuân đến sớm ở vùng Izu. Hoa có màu hồng tươi sáng, cánh to hơn một chút so với Somei Yoshino, và thời gian nở kéo dài hơn, khoảng một tháng. Thị trấn Kawazu ở tỉnh Shizuoka đã trở thành điểm đến nổi tiếng nhờ loại hoa này, với hàng cây sakura trải dài dọc bờ sông, tạo nên khung cảnh thơ mộng.

6.         Ukon: Một giống sakura hiếm gặp với màu vàng nhạt độc đáo, khác biệt hoàn toàn so với sắc hồng truyền thống. Hoa Ukon thường có dạng kép, mang lại vẻ sang trọng và lạ mắt, dù không phổ biến bằng các giống khác.

Thú hanami của người Nhật

Hanami, nghĩa đen là “ngắm hoa”, là một truyền thống có lịch sử hàng nghìn năm tại Nhật Bản, bắt nguồn từ thời kỳ Nara (thế kỷ 8) khi người ta ngắm hoa mơ (ume) trước khi chuyển sang hoa anh đào vào thời Heian. Đến nay, hanami đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống người Nhật mỗi dịp xuân về. Khi hoa anh đào bắt đầu nở, từ cuối tháng 3 đến đầu tháng 4, người dân khắp nơi đổ về các công viên, bờ sông, hay những con đường rợp bóng sakura để thưởng thức vẻ đẹp của chúng. Họ trải bạt dưới gốc cây, mang theo cơm hộp bento, sake, và các món ăn truyền thống như dango hay mochi, cùng nhau trò chuyện, hát hò, và tận hưởng không khí mùa xuân ấm áp.

Các địa điểm hanami nổi tiếng như công viên Ueno ở Tokyo, sông Meguro, lâu đài Osaka, núi Yoshino ở Nara, hay con đường Triết gia (Tetsugaku no Michi) ở Kyoto thường chật kín người. Không chỉ ban ngày, nhiều người còn tham gia yozakura – ngắm hoa anh đào vào ban đêm, khi những cây sakura được thắp sáng bởi đèn lồng hoặc ánh đèn, tạo nên khung cảnh huyền ảo và lãng mạn.

Tại sao người Nhật yêu thích ngắm hoa?

Thú hanami không chỉ là một hoạt động giải trí đơn thuần mà còn chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc, phản ánh triết lý và cách nhìn nhận cuộc sống của người Nhật. Trước hết, hoa anh đào là biểu tượng của “mono no aware” (ものの哀れ) những chữ này nếu trực dịch sang tiếng Việt có nghĩa là “Nỗi sầu vạn vật”, văn chương hơn thì là “sự rung động, vô thường trước của một vẻ đẹp ngắn ngủi và thoáng qua”. Hoa nở rộ trong vài ngày rồi nhanh chóng tàn lụi, rụng xuống như một cơn mưa nhẹ, khiến người Nhật liên tưởng đến sự ngắn ngủi của đời người. Chính sự tạm bợ này lại khơi dậy trong họ lòng trân quí khoảnh khắc hiện tại, một tư tưởng ăn sâu vào văn hóa và nghệ thuật Nhật Bản.

Thứ hai, hanami là dịp để người Nhật cảm nhận sự tái sinh của thiên nhiên sau mùa đông dài lạnh giá. Khi những cành cây khô cằn bỗng chốc phủ đầy hoa, đó là dấu hiệu của hy vọng, sức sống mới và sự đổi thay. Đối với một dân tộc sống hòa hợp với thiên nhiên như người Nhật, sakura không chỉ là một loài hoa mà còn là lời nhắc nhở về vòng tuần hoàn của đất trời.

Cuối cùng, hanami còn mang ý nghĩa xã hội sâu sắc. Đây là thời điểm để gia đình, bạn bè, đồng nghiệp tụ họp, chia sẻ niềm vui và củng cố mối quan hệ. Trong một xã hội hiện đại bận rộn, nơi áp lực công việc thường xuyên đè nặng, hanami trở thành cơ hội hiếm hoi để mọi người tạm gác lại lo toan, hòa mình vào thiên nhiên và tận hưởng những giây phút thư thái bên nhau.

Không chỉ người Nhật, ngày nay hanami còn thu hút hàng triệu du khách quốc tế đến Nhật Bản mỗi mùa xuân. Tuy nhiên, đối với người dân bản xứ, ngắm hoa không chỉ là thưởng thức vẻ đẹp mà còn là một hành trình tâm linh, một cách để suy ngẫm về cuộc sống, cái đẹp và sự mong manh của nó.

Với những ai đặt chân đến Nhật Bản, việc tham gia hanami không chỉ là trải nghiệm một nét văn hóa độc đáo, mà còn là cách để tìm đến một nửa cuộc hành trình khám phá đất nước này – nơi vẻ đẹp thiên nhiên và tâm hồn con người hòa quyện một cách hoàn hảo.

Bản thân người viết đã có dịp tham dự khá nhiều buổi hanami. Lúc còn đi làm hãng, vào đầu xuân, cứ giờ nghỉ trưa, ông sếp thường bảo nhân viên mang bento ra công viên gần đó, vừa ăn vừa tận hưởng không khí hanami. Mấy người khác thì không biết thế nào, nhưng mình chỉ vài lần góp mặt cho có lệ, rồi lại tìm cớ ở lại văn phòng tìm vài phút nghỉ trưa hoặc ra cái điện thoại công cộng màu đỏ 10 yen 3 phút điện cho bạn bè để hối thúc viết bài… cho số báo sắp ra.

Còn khi nào quân ta “sum vầy” vào ngày nghỉ, thì lại rủ nhau tụ tập dưới tán sakura, cùng nhau nâng ly, trò chuyện “dzô” “ra” rôm rả, đơn giản vì bận rộn cả năm chẳng mấy khi có dịp gặp gỡ. Có lẽ đó là một hanami rất khác với người Nhật. Họ tận hưởng hanami không chỉ là một cuộc vui, mà còn là một khoảnh khắc chiêm nghiệm về cái đẹp, về sự vô thường của cuộc sống.

Bây giờ tuổi đã cao, ngẫm lại con đường đã đi qua, mới thấy những lúc ấy mình chưa thực sự hiểu hết ý nghĩa của hanami. Giờ đây, khi lắng nghe tiếng gió xuân nhẹ nhàng lướt qua những cánh hoa mỏng manh, mới thấy trọn vẹn cái triết lý “mono no aware” – cái đẹp mong manh nhưng đáng trân quý của sakura, cũng như của chính cuộc đời.

Có bài hát của nhạc sĩ Đức Huy mà tôi mạn phép xin chỉnh sửa:

"Tôi yêu “quây quần” dưới “tàng hoa”, đấu vui với bạn bè và ly rượu ngon.
Tôi yêu “khu vườn” nhiều cây lá, tôi yêu những người già!" (trong đó có….tôi)

Nghe thấm ơi là thấm!

Nói tóm lại thì Hanami không chỉ là một dịp ngắm hoa, mà còn là một cách để lắng lòng, để trân quý từng khoảnh khắc, từng người bạn đồng hành đã đi qua đời tôi và thấy thương… mẹ cháu hơn đã vì tôi mà khổ. Gomen ne ookachan (xin lỗi nhé, bà xã của tui) (ごめんね、おかあちゃん)。 Hi Hi.

V.Đ.K